2-takt of 4-takt buitenboordmotor?
Er zijn zogenaamde 4-takt en 2-takt motoren. We zullen hier de technische verschillen en de voor- en nadelen uitleggen. De meeste lichte buitenboordmotoren zijn 2-takt, alhoewel er ook steeds meer 4-takt motoren op de markt komen. De markt is in die zin enorm aan het veranderen. De meeste scheepsmotoren zijn 4-takt motoren.
Tip: Om onnodig hoge onderhouds- en reparatiekosten te voorkomen, is het verstandig ook gedurende het vaarseizoen de nodige maatregelen in acht te nemen. Met een paar kleine checks voor en na het varen gaat uw buitenboordmotor een stuk langer mee.
Wanneer u een volledig nieuwe buitenboordmotor aanschaft zal dit waarschijnlijk een 4-takt zijn. Door de zuinigheid en milieuvriendelijkheid van de 4-takt is dit in Nederland de nieuwe norm bij nieuwe buitenboordmotoren. Bovendien worden producenten van motoren gedwongen zuinige, milieubewuste motoren te maken. De keuze valt dan al snel op de fabricage van 4-takt motoren.
De voordelen van een 4-takt zijn legio. Een 4-takt maakt aanzienlijk minder geluid en trilt minder. Zeker wanneer u met de gashendel stuurt (en niet bijvoorbeeld een ingebouwd stuur heeft) is dit een voordeel. Nog een groot voordeel is dat de 4-takt geen mengsmering nodig heeft. Dit maakt gedoe met het zeer nauwkeurig mengen van de benzine en olie dus overbodig.
Heeft de 2-takt dan nog voordelen? Er zijn altijd mensen die zweren bij een 2-takt. De motor is wat feller. Ook is hij lichter dan de 4-takt buitenboord. Verder is een 2-takt over het algemeen goedkoper aan te schaffen. Bij dat laatste moet wel opgemerkt worden dat de kosten van de 2-takt op termijn hoger zijn door het hogere brandstofverbruik.
Technische verschillen
Allereerst kan gesteld worden dat de verschillen niet extreem groot zijn. Zowel 4-takt als 2-takt motoren zijn beiden verbrandingsmotoren, waarbij de kracht wordt geleverd door een ontbranding die een zuiger in een cilinder naar beneden duwt. Het grootste verschil is echter dat bij een 2-takt motor er bij iedere ontbranding, de zuiger één keer op en neer gaat. Dat terwijl bij een 4-takt motor bij iedere verbranding de zuiger twee keer op en neer gaat. Elke keer naar boven of naar beneden gaan noemen we een slag, en de slag waarin de kracht wordt geleverd aan de motor noemen we de arbeidsslag.
Een tweetaktmotor moet dus twee slagen maken voor één arbeidsslag en een viertaktmotor moet vier slagen maken voor een arbeidsslag.
2-takt
Bij een 2-takt motor wordt door de ontbranding bovenin(1) in de cilinder de zuiger naar beneden geduwd (2). Als de zuiger de uitlaatpoort passeert(3), worden de verbrandingsgassen weggevoerd (ze verlaten de cilinder). Deze gassen hebben een temperatuur van ongeveer 300 graden Celsius. Als de zuiger de inlaatpoort voorbij is (4) stroom er lucht naar binnen. Als de zuiger op zijn verste punt is (5) gaat hij weer naar boven en opent de inlaatpoort (6) en wordt er een mengsel van benzine en olie binnengelaten. De zuiger gaat weer omhoog (7) en perst het mengsel van van benzine en olie samen (8). Als de zuiger weer helemaal bovenaan is, wordt het mengsel via een vonk van de bougie ontvlamt (1) en herhalen zich alle stappen weer.
Het proces van de afgewerkte gassen naar buiten werken en het nieuwe mengsel binnenlaten, noemt men spoelen. De slag naar beneden noemt men de arbeidsslag (de kracht wordt geleverd) en de slag naar boven noemt men de compressieslag (het mengsel van lucht en brandstof wordt samengedrukt). Zoals duidelijk wordt uit de animatie hier links en het plaatje hierboven zit de brandstoftoevoer dus onderin de cilinder. Ook dient opgemerkt te worden dat iedere slag naar beneden een arbeidslag is, en iedere slag naar boven een compressieslag
4-Takt
Bij de eerste slag gaat de naar beneden gaat de inlaatklep open(1). Als de zuiger verder naar beneden gaat vult de cilinder zich met de brandstof (2). Dit noemt men de zogenaamde inlaatslag (bij een Dieselmotor vult de zuiger zich eerst met lucht en wordt later pas de diesel erin gespoten). Als de zuiger op zijn verste punt beneden is (3) sluit de inlaatklep en gaat de zuiger weer naar boven om de mix van brandstof en en zuurstof samen te persen, de zogenaamde compressieslag (met een dieselmotor wordt alleen de lucht samen geperst). Als de zuiger helemaal boven is vonkt de bougie (4) en vindt er een ontbranding plaats. De zuiger wordt naar beneden geduwd, de zogenaamde arbeidsslag(5). Als de zuiger op zijn diepste punt is (6) opent de uitlaatklep. Als de zuiger weer naar boven gaat(7) worden via de uitlaatklep de afgewerkte gassen afgevoerd. Dit wordt dan ook de uitlaatslag genoemd. Als de zuiger weer helemaal boven aan is, sluit de uitlaatklep en opent de inlaatklep en begint het weer bij (1).
Praktische verschillen 4-takt en 2-takt
Viertaktmotoren zijn vaak iets duurder dan tweetaktmotoren.
Er zitten wel enkele voordelen aan viertaktmotoren:
- Ze maken minder lawaai
- Ze zijn zuiniger (viertaktmotoren verbruiken minder brandstof dan tweetaktmotoren). Het brandstofverbruik kan oplopen tot wel 40% minder.
- Er kan zuiver benzine in worden getankt en geen mengsmering.
- Ze zijn milieuvriendelijker
Er zitten ook enkele nadelen aan viertaktmotoren:
- Ze zijn duurder de tweetaktmotoren
- Viertaktmotoren zijn vaak iets zwaarder
- Ze trekken iets minder hard op (dit is vooral het geval met oude motoren, tegenwoordig is er nauwelijks nog verschil)
- Ze vragen iets meer onderhoud dan tweetaktmotoren (mede door de gevoelige kleppen)
- In sommige gevallen hebben ze een minder hoge topsnelheid
De voordelen van tweetaktmotoren:
- Ze zijn goedkoper
- Ze trekken sneller op en in sommige gevallen is de topsnelheid ook hoger
- Ze wegen minder
- Ze zijn vergen minder onderhoud
- Tweetaktmotoren wegen iets minder dan viertaktmotoren
De nadelen van tweetaktmotoren:
- Ze verbruiken meer benzine
- Ze maken meer geluid
- Er komt meer rook vanaf
- Er kan geen zuivere benzine in maar er moet mengsmering in gegooid worden
- Ze starten vaak moeilijker
Tweetakt motoren verboden?
Nee, dat is niet het geval. Ondanks dat het vaak gezegd wordt is dat niet helemaal correct. Wel is het zo dat er tegenwoordig strengere eisen aan de motor van uw boot zitten. Een paar opmerkingen hierover:
- Tweetaktmotoren die in gebruik zijn mogen nog steeds gewoon gebruikt worden
- Tweetaktmotoren zijn niet verboden maar moeten voldoen aan de Europese eisen
- De huidige techniek heeft er voor gezorgd dat er tweetaktmotoren geproduceerd worden die aan deze eisen voldoen
- Dealers van buitenboordmotoren zullen altijd motoren verkopen die zijn toegestaan.
Hoewel er van een totaal verbod geen sprake is, werd onlangs wel aangekondigd dat er vanaf 1 januari 2017 geen 2-takt motoren meer in de Amsterdamse grachten mogen varen (!).